Hristiyanlık

Hristiyanlık, temelde vahiy ve mukaddes kitaba inanan tek tanrılı dinlerden birisidir. Hristiyanlık dünyanın her yerinde müritleri olan bir din olmakla birlikte dünyadaki en fazla müriti olan dindir.

Hristiyanlığın kutsal kitabı Kitab-ı Mukaddes’tir. Hristiyan kelimesi köken olarak Yunancada “İsa” anlamına gelen “khristianos” kelimesi, yani “O’nun yolundan gidenler” anlamına gelmektedir. Aynı zamanda Hristiyan sözcüğü, “Mesih’e inananlar” “Mesih’in yolundan gidenler” anlamına da gelir. Hristiyanlık günümüzde Filistin toprakları olarak bilinen coğrafyada doğmuştur. Nasıralı İsa Peygamberi merkez alan bir Mesih hareketidir.

Hristiyanlıkta İsa Peygambere Nasıralı İsa denmesinin sebebi Nasıra köyünde doğduğu içindir. Aynı sebeple İsa Peygamber’e yardım eden ve onunla birlikte olan “Nasıralılar” adı verilmiştir. İsa Peygamber, İsrail’i yeni krallık için hazırlamaya çalışmıştır. Ancak bugünkü Hristiyanlık İsa
Peygamberin havarilerinin arasına sonradan giren Pavlus’un yorumlarıyla değişik bir kimlik kazanmıştır. İsa Peygamberin soy itibariyle Yahudi olduğuna inanılmaktadır. Ona buyrulan emirleri anlatıp, Yahudileri kardeşliğe ve hak dinine çağırarak kendini Mesih olarak tanıttığında bu durum Yahudiler tarafından hoş karşılanmamıştır.

Hristiyanlığın Dört Dönemi
Hristiyanlık dininin tarihi 20 asırlık bir zaman dilimini kapsamaktadır. Tarihçiler bu dönemi dört devir şeklinde incelemişlerdir. Bunlardan birincisi, Havarilerin Hristiyanlığı yaydığı dönemdir. Bu dönemde Hristiyanlık, çok geniş alanlara yayılmış; ancak Batı Roma İmparatorluğunun yıkılmasıyla bu dönem durmuştur. İkinci dönem ise, 5. ve 16. yüzyıllara kadar süren Doğu Kilisenin Batı Kilisesinden ayrıldığı dönemdedir. Bu dönemde Hristiyanlık Avrupa’nın kuzey bölgesinde yayılmıştır. Üçüncü dönem ise, 16. ve 17. yüzyıllarının içine alan dönemdir. Hristiyanlık için çok önemli olan bu devirde, Protestan mezhebi ortaya çıkmış ve bu mezhebin ortaya çıkışı ile Katolik mezhebiyle çatışma yaşamış sonucunda Batı Kilisesi bölünmüştür. Hristiyanlığın son dönemi olan dördüncü dönem ise, 18. yüzyıldan itibaren başlayan ve Hristiyanlığın en karanlık ve başarısız dönemi olarak adlandırılan dönemdir. Özellikle Hristiyan mezhepleri arasındaki bu çatışma ve anlaşmazlıklar kilisenin dışına taşmıştır.



Tanrı Ve Kutsal Ruh
Havarilerden (İsa Peygamberin İsa'nın öğüt ve inançlarını yayması ile görevlendirilmiş mürit ve öğrencilerinden her biri) biri olan Pavlus, Hristiyanlığı Kudüs ve çevresinde yaymaya başlamıştır. Pavlus, İncil’i İsa Peygamberden bir mucize ile almıştır. Pavlus, Hristiyan dinini yayarken kendi talimlerini de dine katarak ilerde kendisinin hâkim olacağı bir Hristiyan inancı oluşturmaya çalışmıştır. İngiliz tarihçi Wels’e göre Pavlus din konusunda oldukça bilgili ve çağın gereklerine ayak uyduran ileri görüşlü bir kişiliğe sahiptir. Özellikle diğer dinlerden birçok kuralı ve düşünceyi Hristiyanlığa aktarmıştır.

Pavlus’a göre Hristiyanlıkta değişmeyecek bazı kurallar şunlardır: Hristiyanlık bütün insanlığa hitap eden bir dindir. Hristiyanlığın doğuşu olan Mesih İsa, tüm insanlığın kefaretini ödemek için Haç’ta can vermiştir. İsa ve Kutsal Ruh aynı derece Tanrı’dır. İsa Peygamber öldükten sonra dirilerek arşa yükselmiş ve babasının sağına oturmuştur. Hristiyanlık inancının kurallarını oluştururken Pavlus “İsa” ve “Kutsal Ruh”u Tanrı ilan etmiştir. Ayrıca İsa Peygamber zamanında sünnet mecburiyeti ve domuz etinin haram olduğu anlatılırken Pavlus bu kuraları da değiştirmiştir. Özellikle Pavlus’un düşünceleri ve Hristiyanlığın temellerini atan kişinin de Pavlus olduğu göz önüne alındığında; bugünkü Hristiyanlığın büyük bir kısmı onun eseri olmuştur. Bütün Hristiyan metinlerde de Pavlus’un Hristiyanlık üzerindeki bu olumsuz etkisinden bahsedilmektedir.

Hristiyanlık'ta İnanç Ve İbadet
Hristiyanlık tek tanrılı bir din inancıdır. İncil’de ve diğer mukaddes kitaplarda bu düşünceyi destekleyen ifadeler mevcuttur. Ancak yine aynı metinlerde ve kilisenin gerçeğe yakın kabul ettiği İncil metinlerinde İsa Peygamber için “Tanrının oğlu”, Allah için de “Baba” terimlerinin kullanıldığı görülmektedir. Hristiyanlığın mukaddes kitabında teslis kelimesi veya ona açık bir inanış zikredilmemişse de, İsa’nın “Baba Oğul ve Kutsal Ruh (Ruhu-l Kuds) ismiyle vaftiz eyleyin” şeklinde havarilere emir verdiği bilinmektedir. Ancak ilk konseylerde bu konu tartışılmış ve “Kutsal Ruh Tanrılığı” karara bağlanmıştır. Hristiyanlık inancında teslis kavramı öyle önemlidir ki, insan aklı onu derinliğini ve eşsiz anlamını kavrayamaz. Bu bakımdan manası ve kudreti nedeniyle eleştirmeden insanın ona inanması gerekir.

Hristiyanlığın ibadet inancıyla ilgili İncil’de açık ifadeler yer almadığından sonrasında havariler bu kuralları oluşturmaya başlamışlardır. Hristiyanlar melek kavramını ise temiz ve ruhani varlıklar olarak kabul etmişlerdir. Ancak kilise bu kutsal varlığı cisimlendirerek anlatmak ister. Hristiyanlara göre melekler Allah’a yardım ederler. Bazı Hristiyan inançlarında ise melekler, insanlara benzetilerek onların da suç işleyebileceklerine inanılmış ve bu melekler “Tanrının Kızları” olarak anılmışlardır.

Tarih öncesi İsrail kralları ve yüksek rahipler kutsal yağ ile kutsanmışlardır. Tevrat’ın birçok kısmında bu ayinlerin yapıldığına dair belgeler yer almıştır. Genel olarak kutsal yağla kutsanmak kavramı, “Tanrının özel bir görev verdiği kişi” manasında olmuştur. Eski Ahit’in Yeşaya bölümlerinde, Yahudileri sürgünden kurtaran Pers Kralı Kiros’a Mesih olarak hitap edildiği görülmüştür.



Hristiyanlığın Peygamberi Hz. İsa
İsa Peygamber, Hristiyanlığı başlatan ve Hristiyanlığın sembolü olarak adlandırılmış dini bir kişiliktir. Doğum ve ölümü hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Hristiyanlık teolojisinde özellikle İsa Peygamberin hayatını ve kimliğini inceleyen bölüme “kristoloji” adı verilmiştir. Kitabı mukaddes ve İncil de “Tanrı’nın Oğlu” olarak bilinen İsa Peygamber, aynı zamanda “Nasıralı İsa” olarak da bilinmektedir. Hayatına dair kanonik İncillerde bazı bulgular yer alan İsa, İslam dini dâhil diğer büyük dinlerde “Mesih İsa” olarak anılmaktadır.

İsa Peygamber, Roma İmparatorluğu’nun Yahudiye olarak bilinen bölgesinde doğmuştur. Annesi Yahudi olan Meryem’dir ve mucizevi bir şekilde babasız dünyaya gelmiştir. Hristiyanlıkta isyan çıkardığı, halkı huzursuzluğa sevk ettiği gerekçesiyle ve Yahudi din adamlarının etkisi altındaki Yahudiye valisi Pontius Pilatus’ün emriyle çarmıha gerildiği rivayet edilmektedir. Hristiyan monofizit inancına göre, İsa’nın Tanrı ve insan formları birbiri içinde erimiştir ve İsa olmuştur. İsa Peygamber çarmıha gerilirken hem insan bedeni hem de Tanrı bedeni acı çekmiştir. Bu inanışa göre Meryem de “Tanrı Anası” olarak görülmektedir. Hristiyanlıktaki diofizit düşünceye göre ise İsa Peygamber Tanrı ve insan olarak iki ayrı bedene sahiptir. Bu düşünceye göre İsa çarmıha gerilirken Tanrı bedeni göğe yükselmiş sadece insan bedeni acı çekmiştir. Meryem insan olan İsa’nın annesidir ve dolayısıyla ona tanrı annesi denemez.



Hristiyanlığın Kutsal Kitapları
Hristiyanlığın kutsal kitabı Kitab-ı Mukaddes’tir. Kitabı mukaddes iki bölümden oluşmaktadır. Bunlardan birincisi Eski Ahittir. Eski antlaşma olarak adlandırılan Eski Ahit, Hristiyanlığın başlangıcından önce Yahudi peygamberler tarafından yazılmıştır. Bu bölümde Hz. İsa ve Hz. Meryem’den henüz dünyaya gelmedikleri için bahsedilmemiştir; ama bazı bölümlerde İsa’ya atıfta bulunulmuştur.

Kitabı mukaddesin ikinci bölümü olan Yeni Ahit’in ise, İsa hayattayken veya öldükten sonra havariler tarafından yazıldığı tahmin edilmektedir. Hristiyanlarca “kanonik” kabul edilen Matta, Marcos, Luka ve Yuhanna İncilleri Yeni Ahit’in ilk dört bölümünden oluşturulmuştur.

Hristiyanlar Tanrının İsa aracılığı ile yeni bir antlaşma yaptığına inandıkları için Kitab-ı Mukaddes’in İsa’dan bahseden ikinci bölümüne “Yeni Ahit” ismini vermişlerdir. Hristiyan ilahiyatçılarından bazılarına göre İsa’ya ilk inanan havarilerden dördü, sonradan O’nun sözlerini toplayarak birer İncil meydana getirmişlerdir. İncil; Kitab-ı Mukaddes’in Yeni Ahit kısmının ilk dört bölümünden oluşturulmuştur. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna tarafından kaleme alınmış olan İnciller, yazarlarının adlarıyla anılmaktadır. İlk dört İncil’den en eskisi “Markos” olarak bilinmektedir. Hristiyan inancına göre İnciller, İsa Peygamberin hayatını ve öğretilerini yaymak için yazılmışlardır.

İncil kelime anlamı olarak “iyi haber, müjde” demektir. İncil kelimesinin bu anlamına dayanarak ilk dönem Hristiyanları, İsa’nın gelişini insanları günahlarından arındırarak selamete kavuşturmak olarak anlamlandırmışlardır. İncillerin yazılışında İsa Peygamber “Arami” dilini kullanmıştır. Sonraki dönemlerde İncil halk Yunancası ile yazılmıştır. İncil’in içinde Arami dilinden de kısımlar bulunmaktadır. 1546 yılında toplanan Merano Ruhani Meclisi, İncil’in Tanrı ilhamı olduğuna şüphe edilmesini yasaklamıştır. İncilin değişmediğine ve Tanrı’nın kitabı olduğuna ilişkin düşünceler olsa da özellikle; İncillerde İsa Peygamberi’in doğduğu, yaşadığı yer ve zamanların farklı anlatılması İncillerin insan eliyle yazıldığı konusunda din adamlarını şüpheye düşürmüştür. Fakat birçok Hristiyan din adamı, İslamiyet’in kutsal kitabının var olduğunda, Kitab-ı Mukaddesin de var olduğunu ve kutsal kitabın değiştirilmesine dair Kuran da en ufak bir ayet bulunmadığını, ayrıca İncil’in değiştirildiğini düşünen insanların kâfir olduklarını belirtmişlerdir. İslam âlimleri ise Barnaba İncili’nin değiştirildiğini iddia etmişlerdir. Hristiyan din adamları ise Barnaba İncili’nin İslamiyet’ten sonra yazıldığını ve Hristiyan dinini yıpratmak için Müslümanlar tarafından yazıldığını iddia etmektedirler.