Hanefilik

Hanefilik​

Hanefilik İslam'ın farklı mezheplerinden biri olarak kabul edilir ve İslam'ın büyük mezheplerinden biri olarak bilinir. Hanefilik adını kurucusu olan İmam Ebu Hanife'den alır. İmam Ebu Hanife (699-767 CE) İslam dünyasının erken dönemlerinde yaşamış bir İslam hukuku bilgini ve filozofuydu. Hanefilik mezhebi özellikle İslam hukuku (fıkıh) alanında önemli katkılarda bulunmuş ve İslam'ın yorumlanmasında etkili olmuştur.

Hanefîlik ya da Hanefî Mezhebi, (Arapça: اَلْمَذْهَبُ الْحَنَفِيُ) İslam dininin Sünnî (fıkıh) mezheplerinden biri. Hanefilerin itikatta (inançta) mezhepleri ise Mâtürîdîliktir. İsmini asıl adı Nûman bin Sâbit olan kurucusu Ebu Hanife'den (699-767) alır. Başta Türkiye, Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan gibi Türk devletleri olmak üzere Balkanlar, Tacikistan, Afganistan, Suriye, Ürdün, Bangladeş ve Pakistan'da yaygındır. Dört Sünnî mezhebin nüfus açısından en genişidir. Takipçileri, Sünni nüfusun yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Hanefîlik, günümüzde en çok bağlısı bulunan fıkıh mezhebidir. Mezhebin görüşleri El-İhtiyar adlı eserde bir araya toplanmıştır.

Gelişimi: Hanefilik İmam Ebu Hanife'nin öğretileri etrafında gelişti. İmam Ebu Hanife'nin öğrencileri ve takipçileri onun öğretilerini kaydettiler, geliştirdiler ve genişlettiler. Bu süreç Hanefilik mezhebinin ortaya çıkmasına ve daha sonra İslam dünyasında yayılmasına yol açtı. Hanefilik özellikle Abbâsî Halifeliği döneminde resmi olarak kabul edilen mezheplerden biri oldu.

Etimoloji: Hanefilik kelimesi "Hanif" kelimesinden türetilir. "Hanif," İslam öncesi dönemde İbrahim'in (İslam inancına göre İbrahim peygamber) tevhid inancını benimseyen kişiyi ifade eden bir terimdir. İmam Ebu Hanife ve takipçileri, İslam'ın tevhid ilkesini vurgulayan ve dini yorumlarken rasyonalizmi benimseyen bir yaklaşımı benimsediler. Bu nedenle Hanefilik mezhebi "Hanif" kavramına dayanan bir adla anılmıştır.

Hanefilik'in Yayılması: Hanefilik mezhebi Orta Doğu'dan Hindistan'a ve Güneydoğu Asya'ya kadar geniş bir coğrafyada yayıldı. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde Hanefilik mezhebi resmi olarak kabul edildi ve bu nedenle Osmanlı İmparatorluğu'nda büyük bir etkisi oldu. Günümüzde Hanefilik İslam dünyasının çeşitli bölgelerinde yaygın olarak uygulanmaktadır.

Hanefilik'in Temel İlkeleri: Hanefilik mezhebi İslam hukukunun (fıkıh) yorumlanmasında bazı temel ilkelere sahiptir. Bunlar arasında şunlar bulunur:

1. Kıyas (Analogi): Hanefilik Kur'an ve Hadislerin yanı sıra aklı kullanarak hukuki kararlar çıkarmada kıyasa büyük önem verir.
   
   
2. İstihsan (İyilik İstisnası): İmam Ebu Hanife, belirli bir hukuki meselede İslam'ın ana ilke ve amaçlarına daha iyi uyduğunu düşündüğü bir görüşü tercih edebilir.
   
   
3. Uruf (Yerel Uygulama): Hanefi fıkıh yerel adetlere ve uygulamalara uygunluğa dikkat eder ve bu yerel uygulamalara saygı gösterir.

Hüküm Çıkarma: Hanefi mezhebinde bir konuda hüküm çıkarmak için önce "kitap"a (yani İslam'ın kutsal kitabı Kur'an'a) başvurulur. Kitapta bir delil bulunamazsa hadislere bakılır. Hadisler'de yoksa sahabenin birinin görüşü temel alınır. Sahabe sözünde de bir cevap bulunamazsa en son kıyasa başvurulur.

Sonuç Olarak: Hanefilik İslam dünyasının en büyük ve etkili mezheplerinden biri olarak kabul edilir. İmam Ebu Hanife'nin öğretileri İslam hukukunun yorumlanmasında ve İslam toplumlarının yaşam tarzlarının şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Mezhebin temel ilke ve prensipleri İslam'ın çeşitli yönlerini anlama ve yorumlama sürecinde hala büyük bir etkiye sahiptir.